Drie jaar terug konden we niet vermoeden wat op ons af zou komen. De pandemie heeft het leven van velen grondig veranderd. En dat heeft ook impact op het beleid, ook lokaal.

Gemeenteraad 21 december 2021

Vandaag zijn we halfweg.

Halfweg de legislatuur die is gestart met de eedaflegging begin januari 2019. Een ideaal moment om te bekijken waar het beleid staat bij de uitvoering van de aangekondigde plannen.

En we staan het komende jaar ook vooral voor enkele belangrijke beslissingen.

Drie jaar terug konden we niet vermoeden wat op ons af zou komen. De pandemie heeft het leven van velen grondig veranderd. En dat heeft ook impact op het beleid, ook lokaal. Dan gaat het niet alleen over de wijze waarop we als gemeenteraad, commissie of college werken (veel meer digitaal, minder mogelijkheden om mensen te ontmoeten), maar ook over de dienstverlening die nu meer digitaal gericht is.

Aanschuiven aan het loket wordt verschoven naar meer dienstverlening op afspraak, wat niet voor iedereen eenvoudig is. Het is en blijft belangrijk om hybride te werken: digitaal, mail, telefoon en fysiek.

Maar de pandemie moet ons ook aanzetten om de beleidsprioriteiten grondig onder de loep te nemen. Vorig jaar hebben we in de budgetbesprekingen reeds daarop de aandacht gevestigd.

• Meer mensen gebruiken de fiets om naar het werk of school te gaan. Ook recreatief zit fietsen in de lift.
• Veel burgers hebben onze wandelwegen, trage wegen en ketskes ontdekt.
• Natuur om in te wandelen en om tot rust te komen. Of in een park of nabij-groen, dat is meer en meer belangrijk geworden!
• En we wezen ook op het belang van ontmoeting.

We hoeven dat dit jaar niet uitgebreid te herhalen. Het is vandaag nog even relevant!

2021 is ook het jaar waarin we ook in België de gevolgen van een veranderend klimaat aan den lijve hebben ervaren, met de nooit geziene overstromingen van deze zomer. Ook dat moet ons laten stilstaan bij de prioriteiten die we als lokaal bestuur naar voor schuiven.

Lokaal staan we dan ook voor enkele belangrijke uitdagingen:

1. Ruimte, milieu en omgeving.

Het zal jullie niet verwonderen dat we dit nog steeds als eerste grote uitdaging naar voor schuiven. Het zijn uitdagingen waar een gemeente relatief veel beleidsruimte voor heeft. Waar de gemeente keuzes kan maken die ook echt het verschil kunnen maken op lokaal niveau. En daar vragen we met Groen om echt ambitieus te zijn. Want dat is helaas nu niet het geval. Men durft niet te springen bv. bij ons voorstel om een groene long in het centrum te creëren, met wandel- en fietswegen.

Het is opvallend dat er bij de motivering van de wijzigingen het volgende staat: ‘zo goed als geen wijzigingen in dit Beleidsdomein op exploitatie’.

Klimaat. Ondanks een jaar met een ambitieuze Europese Green Deal, klimaatconferentie en -betogingen, Vlaams Energie- en KlimaatPact en de zichtbare gevolgen van de klimaatverandering (overstromingen), leidt dit blijkbaar niet tot wijzigingen in de exploitatie. Onbegrijpelijk.

Voor de implementatie van het klimaatadaptatieplan zijn er objectief gezien veel te weinig middelen. De klimaatambities van Europa, België en Vlaanderen zijn opgetrokken. Het gemeentelijk klimaatplan is dus gestoeld op achterhaalde cijfers. Er is echt een versnelling nodig. Het Merelbeeks klimaatactieplan verdient een actualisatie.

De investeringskredieten stijgen wel. Zo stijgt de uitgave voor aankoop of uitbreiding van natuurgebieden. En da’s goed!

Wat we missen in dit beleidsdomein zijn de investeringen en extra exploitatiebudgetten die bv. verkregen worden vanuit het Vlaams Energie- en Klimaatpact (VEKP). Het risico bestaat dat de gemeente dit gebruikt voor zaken die men sowieso zou financieren. Met Groen vragen we nogmaals om in een themacommissie te bespreken hoe de budgetten vanuit het Vlaams Energie- en Klimaatpact besteed zullen worden in functie van de verschillende, concrete doelstellingen. We zien het niet terug in het meerjarenplan, noch in de budgetten, noch in de te behalen doelstellingen uit het ondertekend Pact.

Begin december ‘21 verschenen de resultaten van het onderzoek van CurieuzeNeuzen in de Tuin, waar de gemeente ook aan meegedaan heeft. Met heel interessante vaststellingen en analyses.  Eén conclusie van de experten is duidelijk: ‘we moeten af van het ideaalbeeld van veel Vlaamse tuiniers: een kort gemaaid gazon en een verharde voortuin.’ Vorige maand hadden we het al over het maaien van het gras op gemeentelijke eigendommen. En eerder ook over de verharde voortuinen. Ook hier liggen vele mogelijkheden voor lokaal klimaatbeleid!

Beleidsplan Ruimte: het is één van de belangrijkste dossiers i.v.m. "ruimte", maar het is nog nooit op commissie geweest, behalve dan bij de opstart. Nochtans gaan daar heel belangrijke keuzes moeten worden gemaakt die een impact zullen hebben op het gebruik van ruimte in onze gemeente de komende tientallen jaren. Hoeveel extra ruimte voor milieu en natuur? Waar zal er nog kunnen gebouwd worden, en hoe? Welke plek krijgt de landbouw? En de ondernemers? Het zijn cruciale keuzes. Met Groen vragen we om daar dringend werk van te maken en de focus groot genoeg te houden.

Op het vlak van ruimte is 2022 ook een cruciaal jaar voor de keuzes die zullen worden gemaakt in het kader van het Ruimtelijk UitvoeringsPlan (RUP) Open Ruimte. Met Groen blijven we ervoor ijveren om alle woonuitbreidingsgebieden definitief niet aan te snijden (en die ruimte ook niet te gebruiken voor bv. parkings). Ons standpunt is gekend. We kijken uit naar de resultaten van het openbaar onderzoek en zullen blijven ijveren voor de aanpassing van het plan, om het dus ambitieuzer te maken.

Opmerkelijk is dat er in 2022 €250.000 en in 2023 zelfs €500.000 euro is voorzien voor het uitwerken van een visie voor het buitengebied en grootstedelijk gebied. Dat is bijzonder duur. Anderzijds wordt gesproken over een bedrag van €90.000. Wat zijn de concrete plannen en hoe komt het dat deze studies zo duur zijn, en waar zit het verschil tussen de beide bedragen? En hoe moeten we die studies zien in relatie tot het Beleidsplan ruimte en het RUP open ruimte, die beiden nu in opmaak zijn?

En we blijven ook uitkijken naar het debat over de aanpassing van de stedenbouwkundige verordening, die cruciaal is om naar een toekomstgericht stedenbouwkundig beleid te kunnen gaan, waar zuinig en slim wordt omgegaan met ruimte, en waar mobiliteit een belangrijk afwegingskader wordt, en er ook aandacht is voor nieuwe woonvormen. 

Extra budget voor Rodeland: De provincie besliste om haar middelen gevoelig op te trekken en meteen budgetten te voorzien tot het einde van de legislatuur, om Rodeland te verankeren dus. Een heel belangrijke beslissing van de provincie, die een cruciale rol speelt in dit dossier. Ook aan de lokale besturen vroeg men een extra bijdrage. Alle gemeenten gingen (na lang onderhandelen) akkoord, en da’s heel goed nieuws! Merelbeke speelt hierin een positieve en betrokken rol.

2. Mobiliteit en verkeersveiligheid

Dat er voor Groen nog steeds heel wat uitdagingen zijn op het vlak van mobiliteit en verkeersveiligheid, zal jullie zeker ook niet verwonderen. We hebben de laatste drie jaar met Groen vaak onveilige verkeerssituaties aangekaart in de gemeenteraad en veel voorstellen gedaan, ook voor betere infrastructuur voor de gebruikers van het openbaar vervoer (bushokjes, fietsstallingen aan bushokjes enz.). We zoomen in op enkele concrete acties en knelpunten.   

• Er wordt ingezet op het "Veiliger maken schoolomgevingen" + "Actualisatie schoolroutekaart": fietsstraat, schoolstraat, kiss&ride. De wenselijkheid zal worden onderzocht op basis van een 'knelpuntenanalyse' en een participatief onderzoek.

Om een concreet voorbeeld te geven: de knelpunten op de schoolroutekaart zullen worden geactualiseerd. Is dit niet beschamend dat er anno 2021 slechts 3 van de 11 knelpunten van een schoolroutekaart uit 2012 aangepakt zijn? Eigenlijk zou je dat nu niet meer hoeven te doen. Deze knelpunten zouden reeds lang aangepakt moeten zijn, net omdat ze op aan- en afrijroutes gelegen zijn van en naar scholen en dus waar verkeersveiligheid bovenaan staat. Het doel zou moeten zijn: knelpunten PRIORITAIR wegwerken. Punt.

En het doel moet effectief zijn om knelpunten weg te werken, niet om ze extra onveilig te maken. Bv: het knelpunt aan de Kerkstraat/Gaversesteenweg. Conform de schoolroutekaart uit 2012 is dat kruispunt gevaarlijk want: dubbelrichtingsfietspad, oversteek van veel (schoolgaande) fietsers, slechte zichtbaarheid door bochten en aankomend verkeer aan 50km/u. De schepen maakte er aan één zijde 70 km/u van... (vragen naar de analyse daarvan was beloofd tegen einde van dit jaar, maar we hebben het nog steeds niet gezien).

We missen hier een duidelijke beleidsvisie en -keuze. Schaart de meerderheid zich achter de visie ‘Vision Zero’? Want dat betekent wel wat meer dan verf op de grond en 'uniformiteit'. Vision Zero, na de Europese Commissie ook in Vlaanderen door Lydia Peeters omarmd, vertrekt van de visie dat het immoreel is om verkeersslachtoffers te aanvaarden. Deze visie zet maximaal in op veilige infrastructuur en het verminderen van conflictzones.

Daarnaast is het zeker goed dat er een ‘participatief onderzoek’ is. Met Groen vragen we ons af hoe dat onderzoek zal gevoerd worden.  Want wat zal het belang zijn van dat onderzoek? Luisteren naar de stem van de meerderheid van de deelnemers, ook als evidente maatregelen geen meerderheid zouden hebben? Voor maatregelen in het kader van verkeersveiligheid is dat soms gevaarlijk. Neem nu snelheidsbeleid of de schoolstraten. Die hebben op voorhand vaak niet de steun van een meerderheid van omwonenden. Na invoering wil een meerderheid het nooit meer anders.

• De Parallelle fietsverbinding Merelbeke-centrum: loopt serieuze vertraging op. Dat baart ons grote zorgen want het centrum blijft echt een onveilige plek voor fietsers. Ook die as moet veiliger, nu en in de toekomst.

In 2021 was €91.000 voorzien voor dit project. Het is dan wel ontgoochelend dat op de commissie de schepen niet wist waarvoor dit budget was gebruikt. In 2022 is €119.200 voorzien, maar het is totaal onduidelijk waar dit project nu staat en wat de concrete volgende stappen zijn. Het is voor Groen heel ontgoochelend om zien dat dit dossier blijkbaar weinig of geen aandacht krijgt in het college…

• . Heraanleg fietspad Tragel: EIN-DE-LIJK komt er schot in de zaak! Dit is gevraagd door Groen in 2016, 2017. De voorbereidende werken zijn opgestart, dat is een heel goede zaak!

• . Trage wegen. Hierover hebben we met Groen al heel wat vragen gesteld en voorstellen gedaan, vooral om ze open te houden, verbindingen te voorzien of te maken, ed.

Er zijn vrij grote budgetten voorzien in 2022, 2023 en 2024 voor het ‘uitbouwen en optimaliseren’ van het netwerk van voetpaden, fietspaden en trage wegen. Maar wat zijn de concrete plannen? Begrijpt het bestuur onder optimalisatie van het netwerk ook het oplossen van problemen i.v.m. de afsluiting van de bestaande trage wegen, zoals de Hazenlos en het verlengde van de Abeelweg ? Welke initiatieven zal de gemeente eindelijk nemen in 2022 om ten onrechte afgesloten trage wegen weer open te krijgen?

3. Uitdagingen op het vlak van infrastructuur

2022 wordt ook een belangrijk jaar voor wat betreft de herhuisvesting van organisaties en diensten (bv. als gevolg van de start van het woonproject Hebbelynck in het centrum) en het maken van keuzes in het gemeentelijk patrimonium. 2022 wordt beleidsmatig een heel belangrijk jaar voor het Merelbeeks patrimonium!

Een greep uit de beslissingen die moeten genomen worden:

• Waar zal de muziek in Bottelare gehuisvest worden na de verkoop van de pastorij?
• Waar zal de sociale kruidenier MIA worden gehuisvest ?
• Waar zal de vriendenkring van de Civiele bescherming terecht kunnen? En het Vlaamse Kruis?
• Waar kan een nieuwe plek worden gevonden voor de Wereldwinkel van Merelbeke-centrum?
• De Pastorietuin zou uitgebouwd worden als ‘bibliotheektuin’. Op zich is dat prikkelend. Maar zal de pastorietuin dan enkel toegankelijk zijn via de bib? Hoe zal die tuin ook voor de bewoners uit de buurt toegankelijk blijven, ook buiten de toegangsuren van de bib? En waarom ook geen gat in de muur maken zodat er rechtstreeks een doorgang is naar de markt en het plein naast de bib?
• Wat zijn nu de plannen voor de invulling van de Tramstelplaats?
• Wat zal er uiteindelijk gebeuren met het GC ‘t Groenendal?
• En dan is er ook nog het vinden van een nuttige invulling van enkele kerken
• We kijken ook uit naar het masterplan sportpark Ter Wallen. De verhuis van KFC Merelbeke biedt heel wat opportuniteiten. Die keuzes zijn heel belangrijk want zullen het uitzicht van het centrum en de functies die er komen mee bepalen voor de komende 50-100 jaar. En vergeet niet, het centrum heeft nood aan groene rustruimte.

Dat zijn heel veel belangrijke beslissingen die in 2022 moeten genomen worden.

4. De gemeente als goede huisvader

Naast enkele grote beleidsdossiers zoals ruimte, mobiliteit, wonen, cultuur en vrije tijd, moet het bestuur ook aandacht hebben voor de eigen goede interne werking. Want die zal dan zeker ook een positieve impact hebben op de dienstverlening naar de burger.

Algemeen zien we een duidelijke, positieve impact van de nieuwe algemeen directeur. Er zijn veel nieuwe acties die inzetten op de kwaliteit en professionalisering van de organisatie.

Het recent gestemde plan om beter om te gaan met meldingen en klachten is voor Groen een grote stap vooruit. We kijken uit naar de uitwerking in de praktijk en de eerste tussentijds rapportage daarover.

Maar er zijn zeker ook nog werkpunten. Om er maar enkele te noemen:

• Het opvolgen van en controle/zorg voor gemeentelijke gebouwen. Denk aan de grote waterlekken in drie gemeentelijke gebouwen: Jeugdcentrum, GC ‘t Groenendal en OC Bottelare. Voor het GC ’t Groenendal liep dit op tot €36.349!

Welke lessen trekt het bestuur daaruit? Een goede periodieke opvolging van de EGW-standen in de verschillende gebouwen is hier noodzakelijk om dergelijke hoge uitgaven te vermijden.

• De gemeente moet het aanwervingsbeleid terug meer in eigen handen nemen. Ondanks diverse opmerkingen blijven we zien dat ook eenvoudige aanwervingen systematisch worden uitbesteed.

Financiele risico’s.

Het bestuur benadrukt het financieel evenwicht.

Dat mag ons niet blind maken voor de risico’s op termijn.

1. Door corona en de sluiting van bepaalde sectoren, vooral in 2020, zijn de belastinginkomsten gedaald. Dat zal ook impact hebben op inkomsten van de gemeente de komende tijd.
2. De lonen gaan op korte termijn fors stijgen doordat de spilindex meermaals op korte termijn werd/wordt overschreden. Dat is gebeurd in augustus en december 2021. En de kans bestaat dat dit in augustus 2022 opnieuw gebeurt. Dat zijn 3 indexaties op 1 jaar tijd. De stijging van de inkomsten uit de inkomstenbelasting zal pas na een paar jaar volgen. En die indexaties zullen ook impact hebben op de kosten van de onze ‘satellieten’: de zorgband, het OCMW, brandweer, politie enz., waar de lonen een groot deel van het budget uitmaken.
3. De gemeente heeft nog steeds een pak investeringen gepland die soms duurder uitvallen dan eerst voorzien.

Voorzichtigheid is dus zeker geboden.

Van een financieel evenwicht naar een maatschappelijk evenwicht

Bij de motivering van de wijzigingen lezen we helemaal op het einde als een soort conclusie dat het meerjarenplan, zoals het gewijzigd voorligt, een financieel evenwicht vertoont.

Dat klopt als je de cijfers en de plannen vanuit budgettair oogpunt bekijkt. Maar de belangrijkste vraag is voor Groen: is er ook een maatschappelijk evenwicht bereikt? Een sociaal evenwicht? Een ecologisch evenwicht?

Het maatschappelijk en sociaal evenwicht baart ons zorgen, zeker gelet op de coronapandemie. Maar er zijn zeker al goede aanzetten.

• We zien dat er rekening wordt gehouden met een stijging van het aantal leefloners. Dat is wellicht het gevolg van de coronacrisis. De eerste maanden was er blijkbaar geen effect. Maar nu wordt toch rekening gehouden met een stijging van het aantal gezinnen dat hulp nodig heeft.
• Positief is wel het uitwerken van een ééngemaakt kader voor het vrijwilligerswerk in de eigen diensten. Dat is een grote stap vooruit en dit steunen we zeker!
• Participatie aan vrijetijdsbesteding door kansengroepen wordt aangemoedigd. Dat is zeker positief. Maar we stellen ons vooral de vraag hoe de vervoersdrempels zullen weggenomen worden. In het verleden heeft Groen Merelbeke al gepleit voor een bredere inzet van de Minder Mobielen Centrale richting vrijetijdsactiviteiten.
• Er is een actie voorzien om erfgoedinitiatieven te ondersteunen, maar er zijn geen specifieke budgetten voorzien. Hoe concreet gaat het bestuur de bestaande erfgoedinitiatieven ondersteunen?
• De woningprijzen blijven fors stijgen in onze gemeente. Inzetten op meer betaalbare woningen zou een grote prioriteit moeten zijn. We hebben hier de laatste drie jaar meermaals op gewezen.

Het aangepaste meerjarenplan kan ons niet overtuigen. Op het vlak van ruimte, klimaat en mobiliteit krijgt het een dikke onvoldoende van Groen.